భజ గోవిందం_BHAJA GOVINDAM_भज गोविन्दम् (मोह मुद्गरम्)

భజ గోవిందం భజ గోవిందం

గోవిందం భజ మూఢమతే ।

సంప్రాప్తే సన్నిహితే కాలే

నహి నహి రక్షతి డుకృంకరణే ॥ 1 ॥

మూఢ జహీహి ధనాగమతృష్ణాం

కురు సద్బుద్ధిం మనసి వితృష్ణాtమ్ ।

యల్లభసే నిజకర్మోపాత్తం

విత్తం తేన వినోదయ చిత్తమ్ ॥ 2 ॥

నారీస్తనభర-నాభీదేశం

దృష్ట్వా మా గా మోహావేశమ్ ।

ఏతన్మాంసవసాదివిvకారం

మనసి విచింతయ వారం వారమ్ ॥ 3 ॥

నలినీదల-గతజలమతితరలం

తద్వజ్జీవితమతిశయ-చపలమ్ ।

విద్ధి వ్యాధ్యభిమానగ్రస్తం

లోకం శోకహతం చ సమస్తమ్ ॥ 4 ॥

యావద్విత్తోపార్జనసక్తః

తావన్నిజపరివారో రక్తః ।

పశ్చాజ్జీవతి జర్జరదేహే

వార్తాం కోఽపి న పృచ్ఛతి గేహే ॥ 5 ॥

యావత్పవనో నివసతి దేహే

తావత్పృచ్ఛతి కుశలం గేహే ।

గతవతి వాయౌ దేహాపాయే

భార్యా బిభ్యతి తస్మిన్కాయే ॥ 6 ॥

బాలస్తావత్క్రీడాసక్తః

తరుణస్తావత్తరుణీసక్తః ।

వృద్ధస్తావచ్చింతాసక్తః

పరమే బ్రహ్మణి కోఽపి న సక్తః ॥ 7 ॥

కా తే కాంతా కస్తే పుత్రః

సంసారోఽయమతీవ విచిత్రః ।

కస్య త్వం కః కుత ఆయాతః

తత్త్వం చింతయ తదిహ భ్రాతః ॥ 8 ॥

సత్సంగత్వే నిస్సంగత్వం

నిస్సంగత్వే నిర్మోహత్వమ్ ।

నిర్మోహత్వే నిశ్చలతత్త్వం

నిశ్చలతత్త్వే జీవన్ముక్తిః ॥ 9 ॥

వయసి గతే కః కామవికారః

శుష్కే నీరే కః కాసారః ।

క్షీణే విత్తే కః పరివారః

జ్ఞాతే తత్త్వే కః సంసారః ॥ 10 ॥

మా కురు ధన-జన-యౌవన-గర్వం

హరతి నిమేషాత్కాలః సర్వమ్ ।

మాయామయమిదమఖిlలం హిత్వా

బ్రహ్మపదం త్వం ప్రవిశ విదిత్వా ॥ 11 ॥

దినయామిన్యౌ సాయం ప్రాతః

శిశిరవసంతౌ పునరాయాతః ।

కాలః క్రీడతి గచ్ఛత్యాయుః

తదపి న ముంచత్యాశావాయుః ॥ 12 ॥

కా తే కాంతా ధనగతచింతా

వాతుల కిం తవ నాస్తి నియంతా ।

త్రిజగతి సజ్జనసంగతిరేకా

భవతి భవార్ణవతరణే నౌకా ॥ 13 ॥

ద్వాదశ-మంజరికాభిరశేషః

కథితో వైయాకరణస్యైషః ।

ఉపదేశోఽభూద్విద్యా-నిపుణైః

శ్రీమచ్ఛంకర-భగవచ్ఛరణైః ॥ 14 ॥

జటిలో ముండీ లుంఛితకేశః

కాషాయాంబర-బహుకృతవేషః ।

పశ్యన్నపి చ న పశ్యతి మూఢః

ఉదరనిమిత్తం బహుకృతవేషః ॥ 15 ॥

అంగం గలితం పలితం ముండం

దశనవిహీనం జాతం తుండమ్ ।

వృద్ధో యాతి గృహీత్వా దండం

తదపి న ముంచత్యాశాపిండమ్ ॥ 16 ॥

అగ్రే వహ్నిః పృష్ఠే భానుః

రాత్రౌ చుబుక-సమర్పిత-జానుః ।

కరతల-భిక్షస్తరుతలవాసః

తదపి న ముంచత్యాశాపాశః ॥ 17 ॥

కురుతే గంగాసాగరగమనం

వ్రత-పరిపాలనమథవా దానమ్ ।

జ్ఞానవిహీనః సర్వమతేన

భజతి న ముక్తిం జన్మశతేన ॥ 18 ॥

సురమందిర-తరు-మూల-నివాసః

శయ్యా భూతలమజినం వాసః ।

సర్వ-పరిగ్రహ-భోగత్యాగః

కస్య సుఖం న కరోతి విరాగః ॥ 19 ॥

యోగరతో వా భోగరతో వా

సంగరతో వా సంగవిహీనః ।

యస్య బ్రహ్మణి రమతే చిత్తం

నందతి నందతి నందత్యేవ ॥ 20 ॥

భగవద్గీతా కించిదధీతా

గంగాజల-లవకణికా పీతా ।

సకృదపి యేన మురారిసమర్చా

క్రియతే తస్య యమేన న చర్చా ॥ 21 ॥

పునరపి జననం పునరపి మరణం

పునరపి జననీజఠరే శయనమ్ ।

ఇహ సంసారే బహుదుస్తారే

కృపయాఽపారే పాహి మురారే ॥ 22 ॥

రథ్యాచర్పట-విరచిత-కంథః

పుణ్యాపుణ్య-వివర్జిత-పంథః ।

యోగీ యోగనియోజిత-చిత్తః

రమతే బాలోన్మత్తవదేవ ॥ 23 ॥

కస్త్వం కోఽహం కుత ఆయాతః

కా మే జననీ కో మే తాతః ।

ఇతి పరిభావయ సర్వమసారం

విశ్వం త్యక్త్వా స్వప్నవిచారమ్ ॥ 24 ॥

త్వయి మయి చాన్యత్రైకో విష్ణుః

వ్యర్థం కుప్యసి మయ్యసహిష్ణుః ।

భవ సమచిత్తః సర్వత్ర త్వం

వాంఛస్యచిరాద్యది విష్ణుత్వమ్ ॥ 25 ॥

శత్రౌ మిత్రే పుత్రే బంధౌ

మా కురు యత్నం విగ్రహసంధౌ ।

సర్వస్మిన్నపి పశ్యాత్మానం

సర్వత్రోత్సృజ భేదాజ్ఞానమ్ ॥ 26 ॥

కామం క్రోధం లోభం మోహం

త్యక్త్వాఽఽత్మానం పశ్యతి సోఽహమ్ ।

ఆత్మజ్ఞానవిహీనా మూఢాః

తే పచ్యంతే నరకనిగూఢాః ॥ 27 ॥

గేయం గీతా-నామసహస్రం

ధ్యేయం శ్రీపతి-రూపమజస్రమ్ ।

నేయం సజ్జన-సంగే చిత్తం

దేయం దీనజనాయ చ విత్తమ్ ॥ 28 ॥

సుఖతః క్రియతే కామాభోగః

పశ్చాదంత శరీరే రోగః ।

యద్యపి లోకే మరణం శరణం

తదపి న ముంచతి పాపాచరణమ్ ॥ 29 ॥

అర్థమనర్థం భావయ నిత్యం

నాస్తితతః సుఖలేశః సత్యమ్ ।

పుత్రాదపి ధనభాజాం భీతిః

సర్వత్రైషా విహితా రీతిః ॥ 30 ॥

ప్రాణాయామం ప్రత్యాహారం

నిత్యానిత్య వివేకవిచారమ్ ।

జాప్యసమేతసమాధివిధానం

కుర్వవధానం మహదవధానమ్ ॥ 31 ॥

గురుచరణాంబుజ-నిర్భరభక్తః

సంసారాదచిరాద్భవ ముక్తః ।

సేంద్రియమానస-నియమాదేవం

ద్రక్ష్యసి నిజహృదయస్థం దేవమ్ ॥ 32 ॥

మూఢః కశ్చన వైయాకరణో

డుఃకృంకరణాధ్యయనధురీణః ।

శ్రీమచ్ఛంకర-భగవచ్ఛిష్యైః

బోధిత ఆసీచ్ఛోధిత-కరణః ॥ 33 ॥

భజ గోవిందం భజ గోవిందం

గోవిందం భజ మూఢమతే ।

నామస్మరణాదన్యముపాయం

నహి పశ్యామో భవతరణే ॥ 34 ॥

bhaja gōvindaṃ bhaja gōvindaṃ

gōvindaṃ bhaja mūḍhamatē ।

samprāptē sannihitē kālē

nahi nahi rakṣati ḍukṛṅkaraṇē ॥ 1 ॥

mūḍha jahīhi dhanāgamatṛṣṇāṃ

kuru sadbuddhiṃ manasi vitṛṣṇām ।

yallabhasē nijakarmōpāttaṃ

vittaṃ tēna vinōdaya chittam ॥ 2 ॥

nārīstanabhara-nābhīdēśaṃ

dṛṣṭvā mā gā mōhāvēśam ।

ētanmāṃsavasādivikāraṃ

manasi vichintaya vāraṃ vāram ॥ 3 ॥

nalinīdala-gatajalamatitaralaṃ

tadvajjīvitamatiśaya-chapalam ।

viddhi vyādhyabhimānagrastaṃ

lōkaṃ śōkahataṃ cha samastam ॥ 4 ॥

yāvadvittōpārjanasaktaḥ

tāvannijaparivārō raktaḥ ।

paśchājjīvati jarjaradēhē

vārtāṃ kō'pi na pṛchChati gēhē ॥ 5 ॥

yāvatpavanō nivasati dēhē

tāvatpṛchChati kuśalaṃ gēhē ।

gatavati vāyau dēhāpāyē

bhāryā bibhyati tasminkāyē ॥ 6 ॥

bālastāvatkrīḍāsaktaḥ

taruṇastāvattaruṇīsaktaḥ ।

vṛddhastāvachchintāsaktaḥ

paramē brahmaṇi kō'pi na saktaḥ ॥ 7 ॥

kā tē kāntā kastē putraḥ

saṃsārō'yamatīva vichitraḥ ।

kasya tvaṃ kaḥ kuta āyātaḥ

tattvaṃ chintaya tadiha bhrātaḥ ॥ 8 ॥

satsaṅgatvē nissaṅgatvaṃ

nissaṅgatvē nirmōhatvam ।

nirmōhatvē niśchalatattvaṃ

niśchalatattvē jīvanmuktiḥ ॥ 9 ॥

vayasi gatē kaḥ kāmavikāraḥ

śuṣkē nīrē kaḥ kāsāraḥ ।

kṣīṇē vittē kaḥ parivāraḥ

jñātē tattvē kaḥ saṃsāraḥ ॥ 10 ॥

mā kuru dhana-jana-yauvana-garvaṃ

harati nimēṣātkālaḥ sarvam ।

māyāmayamidamakhilaṃ hitvā

brahmapadaṃ tvaṃ praviśa viditvā ॥ 11 ॥

dinayāminyau sāyaṃ prātaḥ

śiśiravasantau punarāyātaḥ ।

kālaḥ krīḍati gachChatyāyuḥ

tadapi na muñchatyāśāvāyuḥ ॥ 12 ॥

kā tē kāntā dhanagatachintā

vātula kiṃ tava nāsti niyantā ।

trijagati sajjanasaṅgatirēkā

bhavati bhavārṇavataraṇē naukā ॥ 13 ॥

dvādaśa-mañjarikābhiraśēṣaḥ

kathitō vaiyākaraṇasyaiṣaḥ ।

upadēśō'bhūdvidyā-nipuṇaiḥ

śrīmachChaṅkara-bhagavachCharaṇaiḥ ॥ 14 ॥

jaṭilō muṇḍī luñChitakēśaḥ

kāṣāyāmbara-bahukṛtavēṣaḥ ।

paśyannapi cha na paśyati mūḍhaḥ

udaranimittaṃ bahukṛtavēṣaḥ ॥ 15 ॥

aṅgaṃ galitaṃ palitaṃ muṇḍaṃ

daśanavihīnaṃ jātaṃ tuṇḍam ।

vṛddhō yāti gṛhītvā daṇḍaṃ

tadapi na muñchatyāśāpiṇḍam ॥ 16 ॥

agrē vahniḥ pṛṣṭhē bhānuḥ

rātrau chubuka-samarpita-jānuḥ ।

karatala-bhikṣastarutalavāsaḥ

tadapi na muñchatyāśāpāśaḥ ॥ 17 ॥

kurutē gaṅgāsāgaragamanaṃ

vrata-paripālanamathavā dānam ।

jñānavihīnaḥ sarvamatēna

bhajati na muktiṃ janmaśatēna ॥ 18 ॥

suramandira-taru-mūla-nivāsaḥ

śayyā bhūtalamajinaṃ vāsaḥ ।

sarva-parigraha-bhōgatyāgaḥ

kasya sukhaṃ na karōti virāgaḥ ॥ 19 ॥

yōgaratō vā bhōgaratō vā

saṅgaratō vā saṅgavihīnaḥ ।

yasya brahmaṇi ramatē chittaṃ

nandati nandati nandatyēva ॥ 20 ॥

bhagavadgītā kiñchidadhītā

gaṅgājala-lavakaṇikā pītā ।

sakṛdapi yēna murārisamarchā

kriyatē tasya yamēna na charchā ॥ 21 ॥

punarapi jananaṃ punarapi maraṇaṃ

punarapi jananījaṭharē śayanam ।

iha saṃsārē bahudustārē

kṛpayā'pārē pāhi murārē ॥ 22 ॥

rathyācharpaṭa-virachita-kanthaḥ

puṇyāpuṇya-vivarjita-panthaḥ ।

yōgī yōganiyōjita-chittaḥ

ramatē bālōnmattavadēva ॥ 23 ॥

kastvaṃ kō'haṃ kuta āyātaḥ

kā mē jananī kō mē tātaḥh ।

iti paribhāvaya sarvamasāraṃ

viśvaṃ tyaktvā svapnavichāram ॥ 24 ॥

tvayi mayi chānyatraikō viṣṇuḥ

vyarthaṃ kupyasi mayyasahiṣṇuḥ ।

bhava samachittaḥ sarvatra tvaṃ

vāñChasyachirādyadi viṣṇutvam ॥ 25 ॥

śatrau mitrē putrē bandhau

mā kuru yatnaṃ vigrahasandhau ।

sarvasminnapi paśyātmānaṃ

sarvatrōtsṛja bhēdājñānam ॥ 26 ॥

kāmaṃ krōdhaṃ lōbhaṃ mōhaṃ

tyaktvā''tmānaṃ paśyati sō'hamm ।

ātmajñānavihīnā mūḍhāḥ

tē pachyantē narakanigūḍhāḥ ॥ 27 ॥

gēyaṃ gītā-nāmasahasraṃ

dhyēyaṃ śrīpati-rūpamajasramm ।

nēyaṃ sajjana-saṅgē chittaṃ

dēyaṃ dīnajanāya cha vittam ॥ 28 ॥

sukhataḥ kriyatē kāmābhōgaḥ

paśchādanta śarīrē rōgaḥ ।

yadyapi lōkē maraṇaṃ śaraṇaṃ

tadapi na muñchati pāpācharaṇam ॥ 29 ॥

arthamanarthaṃ bhāvaya nityaṃ

nāstitataḥ sukhalēśaḥ satyam ।

putrādapi dhanabhājāṃ bhītiḥ

sarvatraiṣā vihitā rītiḥ ॥ 30 ॥

prāṇāyāmaṃ pratyāhāraṃ

nityānitya vivēkavichāram ।

jāpyasamētasamādhividhānaṃ

kurvavadhānaṃ mahadavadhānam ॥ 31 ॥

gurucharaṇāmbuja-nirbharabhaktaḥ

saṃsārādachirādbhava muktaḥ ।

sēndriyamānasa-niyamādēvaṃ

drakṣyasi nijahṛdayasthaṃ dēvam ॥ 32 ॥

mūḍhaḥ kaśchana vaiyākaraṇō

ḍuḥkṛṅkaraṇādhyayanadhurīṇaḥ ।

śrīmachChaṅkara-bhagavachChiṣyaiḥ

bōdhita āsīchChōdhita-karaṇaḥ ॥ 33 ॥

bhaja gōvindaṃ bhaja gōvindaṃm

gōvindaṃ bhaja mūḍhamatē ।

nāmasmaraṇādanyamupāyaṃm

nahi paśyāmō bhavataraṇē ॥ 34 ॥

भज गोविन्दं भज गोविन्दं

गोविन्दं भज मूढमते ।

सम्प्राप्ते सन्निहिते काले

नहि नहि रक्षति डुकृङ्करणे ॥ 1 ॥

मूढ जहीहि धनागमतृष्णां

कुरु सद्बुद्धिं मनसि वितृष्णाम् ।

यल्लभसे निजकर्मोपात्तं

वित्तं तेन विनोदय चित्तम् ॥ 2 ॥

नारीस्तनभर-नाभीदेशं

दृष्ट्वा मा गा मोहावेशम् ।

एतन्मांसवसादिविकारं

मनसि विचिन्तय वारं वारम् ॥ 3 ॥

नलिनीदल-गतजलमतितरलं

तद्वज्जीवितमतिशय-चपलम् ।

विद्धि व्याध्यभिमानग्रस्तं

लोकं शोकहतं च समस्तम् ॥ 4 ॥

यावद्वित्तोपार्जनसक्तः

तावन्निजपरिवारो रक्तः ।

पश्चाज्जीवति जर्जरदेहे

वार्तां कोऽपि न पृच्छति गेहे ॥ 5 ॥

यावत्पवनो निवसति देहे

तावत्पृच्छति कुशलं गेहे ।

गतवति वायौ देहापाये

भार्या बिभ्यति तस्मिन्काये ॥ 6 ॥

बालस्तावत्क्रीडासक्तः

तरुणस्तावत्तरुणीसक्तः ।

वृद्धस्तावच्चिन्तासक्तः

परमे ब्रह्मणि कोऽपि न सक्तः ॥ 7 ॥

का ते कान्ता कस्ते पुत्रः

संसारोऽयमतीव विचित्रः ।

कस्य त्वं कः कुत आयातः

तत्त्वं चिन्तय तदिह भ्रातः ॥ 8 ॥

सत्सङ्गत्वे निस्सङ्गत्वं

निस्सङ्गत्वे निर्मोहत्वम् ।

निर्मोहत्वे निश्चलतत्त्वं

निश्चलतत्त्वे जीवन्मुक्तिः ॥ 9 ॥

वयसि गते कः कामविकारः

शुष्के नीरे कः कासारः ।

क्षीणे वित्ते कः परिवारः

ज्ञाते तत्त्वे कः संसारः ॥ 10 ॥

मा कुरु धन-जन-यौवन-गर्वं

हरति निमेषात्कालः सर्वम् ।

मायामयमिदमखिलं हित्वा

ब्रह्मपदं त्वं प्रविश विदित्वा ॥ 11 ॥

दिनयामिन्यौ सायं प्रातः

शिशिरवसन्तौ पुनरायातः ।

कालः क्रीडति गच्छत्यायुः

तदपि न मुञ्चत्याशावायुः ॥ 12 ॥

का ते कान्ता धनगतचिन्ता

वातुल किं तव नास्ति नियन्ता ।

त्रिजगति सज्जनसङ्गतिरेका

भवति भवार्णवतरणे नौका ॥ 13 ॥

द्वादश-मञ्जरिकाभिरशेषः

कथितो वैयाकरणस्यैषः ।

उपदेशोऽभूद्विद्या-निपुणैः

श्रीमच्छङ्कर-भगवच्छरणैः ॥ 14 ॥

जटिलो मुण्डी लुञ्छितकेशः

काषायाम्बर-बहुकृतवेषः ।

पश्यन्नपि च न पश्यति मूढः

उदरनिमित्तं बहुकृतवेषः ॥ 15 ॥

अङ्गं गलितं पलितं मुण्डं

दशनविहीनं जातं तुण्डम् ।

वृद्धो याति गृहीत्वा दण्डं

तदपि न मुञ्चत्याशापिण्डम् ॥ 16 ॥

अग्रे वह्निः पृष्ठे भानुः

रात्रौ चुबुक-समर्पित-जानुः ।

करतल-भिक्षस्तरुतलवासः

तदपि न मुञ्चत्याशापाशः ॥ 17 ॥

कुरुते गङ्गासागरगमनं

व्रत-परिपालनमथवा दानम् ।

ज्ञानविहीनः सर्वमतेन

भजति न मुक्तिं जन्मशतेन ॥ 18 ॥

सुरमन्दिर-तरु-मूल-निवासः

शय्या भूतलमजिनं वासः ।

सर्व-परिग्रह-भोगत्यागः

कस्य सुखं न करोति विरागः ॥ 19 ॥

योगरतो वा भोगरतो वा

सङ्गरतो वा सङ्गविहीनः ।

यस्य ब्रह्मणि रमते चित्तं

नन्दति नन्दति नन्दत्येव ॥ 20 ॥

भगवद्गीता किञ्चिदधीता

गङ्गाजल-लवकणिका पीता ।

सकृदपि येन मुरारिसमर्चा

क्रियते तस्य यमेन न चर्चा ॥ 21 ॥

पुनरपि जननं पुनरपि मरणं

पुनरपि जननीजठरे शयनम् ।

इह संसारे बहुदुस्तारे

कृपयाऽपारे पाहि मुरारे ॥ 22 ॥

रथ्याचर्पट-विरचित-कन्थः

पुण्यापुण्य-विवर्जित-पन्थः ।

योगी योगनियोजित-चित्तः

रमते बालोन्मत्तवदेव ॥ 23 ॥

कस्त्वं कोऽहं कुत आयातः

का मे जननी को मे तातः ।

इति परिभावय सर्वमसारं

विश्वं त्यक्त्वा स्वप्नविचारम् ॥ 24 ॥

त्वयि मयि चान्यत्रैको विष्णुः

व्यर्थं कुप्यसि मय्यसहिष्णुः ।

भव समचित्तः सर्वत्र त्वं

वाञ्छस्यचिराद्यदि विष्णुत्वम् ॥ 25 ॥

शत्रौ मित्रे पुत्रे बन्धौ

मा कुरु यत्नं विग्रहसन्धौ ।

सर्वस्मिन्नपि पश्यात्मानं

सर्वत्रोत्सृज भेदाज्ञानम् ॥ 26 ॥

कामं क्रोधं लोभं मोहं

त्यक्त्वाऽऽत्मानं पश्यति सोऽहम् ।

आत्मज्ञानविहीना मूढाः

ते पच्यन्ते नरकनिगूढाः ॥ 27 ॥

गेयं गीता-नामसहस्रं

ध्येयं श्रीपति-रूपमजस्रम् ।

नेयं सज्जन-सङ्गे चित्तं

देयं दीनजनाय च वित्तम् ॥ 28 ॥

सुखतः क्रियते कामाभोगः

पश्चादन्त शरीरे रोगः ।

यद्यपि लोके मरणं शरणं

तदपि न मुञ्चति पापाचरणम् ॥ 29 ॥

अर्थमनर्थं भावय नित्यं

नास्तिततः सुखलेशः सत्यम् ।

पुत्रादपि धनभाजां भीतिः

सर्वत्रैषा विहिता रीतिः ॥ 30 ॥

प्राणायामं प्रत्याहारं

नित्यानित्य विवेकविचारम् ।

जाप्यसमेतसमाधिविधानं

कुर्ववधानं महदवधानम् ॥ 31 ॥

गुरुचरणाम्बुज-निर्भरभक्तः

संसारादचिराद्भव मुक्तः ।

सेन्द्रियमानस-नियमादेवं

द्रक्ष्यसि निजहृदयस्थं देवम् ॥ 32 ॥

मूढः कश्चन वैयाकरणो

डुःकृङ्करणाध्ययनधुरीणः ।

श्रीमच्छङ्कर-भगवच्छिष्यैः

बोधित आसीच्छोधित-करणः ॥ 33 ॥

भज गोविन्दं भज गोविन्दं

गोविन्दं भज मूढमते ।

नामस्मरणादन्यमुपायं

नहि पश्यामो भवतरणे ॥ 34 ॥